Informacja dla Operatorów dotycząca Ustawy  z dnia 15 maja 2015r. o substancjach zubożających warstwę ozonową oraz o niektórych fluorowanych gazach cieplarnianych.

Dnia 15 maja 2015 roku podczas 92 posiedzenia Sejmu odbyło się III czytanie rządowego projektu ustawy o substancjach zubożających warstwę ozonową oraz niektórych fluorowanych gazach cieplarnianych. W wyniku głosowania Sejm ustawę przyjął i została ona przekazana do Prezydenta i Marszałka Senatu.

Proces legislacyjny trwał kilka lat ale zbliża się do szczęśliwego końca. Nasza Fundacja uczestniczyła w tym procesie od samego początku. W ostatnim etapie konsultacji projektu uznaliśmy za bardzo niesprawiedliwy zapis dotyczący kar, które były bardzo wysokie i nie były miarkowane.

Dnia 23 marca 2015 roku przesłaliśmy na ręce Przewodniczącej Podkomisji nadzwyczajnej do rozpatrzenia rządowego projektu ustawy o substancjach zubożających warstwę ozonową oraz niektórych fluorowanych gazach cieplarnianych propozycje zmian w omawianym projekcie ustawy. Zaproponowano aby w artykule dotyczącym kar administracyjnych dodano ustęp dotyczący miarkowania kar o następującym brzmieniu:

„ 3. Organy o których mowa w ust. 1 i 2 mogą odstąpić od wymierzania administracyjnych kar pieniężnych, o których mowa w art. 48-52, jeżeli stopień naruszenia obowiązków jest znikomy, a podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek. W przypadku, gdy brak jest podstaw do odstąpienia od wymierzenia administracyjnej kary pieniężnej, organ o którym mowa w ust. 1 i 2 uwzględniając zakres naruszenia oraz dotychczasową działalność podmiotu, może obniżyć wysokość administracyjnej kary pieniężnej w granicach od 10% do 50%”.

Podczas posiedzenia podkomisji nadzwyczajnej, które odbyło się dnia 07 kwietnia 2015 roku propozycja zgłoszona przez Fundację została uwzględniona. Wspomniany artykuł ostatecznie znalazł się w ustawie w następującym brzmieniu:

„5. Przy ustalaniu wysokości administracyjnych kar pieniężnych, o których mowa w art.47-49, uwzględnia się rodzaj i zakres naruszenia, w tym jego wpływ na środowisko, dotychczasową działalność podmiotu, który popełnił naruszenie, w zakresie objętym przepisami ustawy oraz skutki naruszenia.

 6. Jeżeli okoliczności sprawy i dowody wskazują, że do naruszenia doszło wskutek zdarzeń lub okoliczności, którym podmiot popełniający naruszenie nie mógł zapobiec, właściwy organ odstępuje od wymierzenia administracyjnej kary pieniężnej i umarza postępowanie.”

Dzięki naciskowi ze strony KFCH i Fundacji PROZON, wysokość kar administracyjnych została w większości zmniejszona.

O dalszych postępach prac związanych z ustawą będziemy Państwa informować na bieżąco.

I. SZWO - Substancje zubożające warstwę ozonową

Substancje zubożające warstwę ozonową (w skrócie SZWO) to substancje chemiczne, które są pochodnymi węglowodorów alifatycznych (metanu, etanu i propanu) zawierającymi atomy chloru lub/i bromu oraz najczęściej także fluoru i wykazują potencjał niszczenia ozonu (ang. Ozone depleting potential - ODP). 

SZWO kontrolowane obecnie przez Protokół Montrealski dzielą się na grupy, w których wyróżniamy m.in.:

- całkowicie podstawione chlorofluorowęglowodory (z ang. chlorofluorocarbons - CFC),
- częściowo podstawione chlorofluorowęglowodory (inaczej: wodorochlorofluoroweglowodory (z ang. hydrochlorofluorocarbons - HCFC)

SZWO będące substancjami kontrolowanymi przez Protokół Montrealski (PM) zostały w PM podzielone na "Aneksy" i "Grupy" w następujący sposób:

Zgodnie z definicją substancji kontrolowanej zawartą w PM kontroli w ramach PM podlegają także substancje zawarte w mieszaninach. Definicja substancji kontrolowanej znajduje się też w Rozporządzeniu (WE) nr 1005/2009 Parlamentu Europejskiego i Rady. Podział substancji kontrolowanych na grupy w Rozporządzeniu (WE) nr 1005/2009 jest inny, niż w PM.
 
W związku ze stopniowym wycofywaniem SZWO ze stosowania wynikającym z postanowień PM zaistniała potrzeba ich zastąpienia. Obecnie na rynku dostępnych jest wiele zamienników SZWO, najważniejsze z nich, to:

- substancje z grupy HFC i PFC (wodorofluorowęglowodory i perfluorowęglowodory),
- substancje z grupy HC (węglowodory).
Substancje należące do tych grup nie zawierają chloru ani bromu, a więc nie zubożają warstwy ozonowej. Tym niemniej, substancje z grupy HFC i PFC są gazami cieplarnianymi o bardzo wysokim współczynniku globalnego ocieplenia (GWP) i dlatego obecnie preferuje się, tam gdzie jest to możliwe, stosowanie zamiast SZWO węglowodorów, a nie HFC lub PFC. Zastosowanie węglowodorów jest jednak ograniczone, gdyż są one łatwopalne. Oprócz HFC, PFC i węglowodorów wykorzystuje się w niektórych zastosowaniach jako zamienniki SZWO także inne substancje, np. dwutlenek węgla lub amoniak jako czynniki chłodnicze, perchloroetylen jako rozpuszczalnik czy fosforowodór jako fumigant w rolnictwie i przetwórstwie żywności do odkażania produktów i obiektów.

Najczęściej stosowane zamienniki popularnych SZWO:

Substancje HFCs i PFCs są gazami cieplarnianymi o bardzo wysokim współczynniku ocieplenia globalnego (GWP) i obecnie na forum Konwencji Klimatycznej i Protokołu Montrealskiego toczy się dyskusja nad ewentualnym wprowadzeniem ograniczeń w odniesieniu do substancji HFCs. Ograniczenia takie w odniesieniu do substancji HFC i PFC wprowadziła już Unia Europejska.

Wiele SZWO, np. substancje CFC i HCFC są również gazami cieplarnianymi o wysokim GWP, lecz z uwagi na to, że są kontrolowane przez PM nie zostały objęte Protokołem z Kioto.

Przydatny link:

Komisja Europejska strona dotycząca SZWO

II. HFC - Fluorowane gazy cieplarniane

Fluorowane gazy cieplarniane (HFC, PFC oraz SF6) są to substancje chemiczne zawierające w swojej cząsteczce fluor oraz odznaczające się wysokim lub bardzo wysokim współczynnikiem ocieplenia globalnego (GWP), który jest od 140 razy do - blisko 23 000 razy większy niż GWP CO2, a ich produkcja i zużycie na świecie (w tym także w UE i w Polsce) bardzo szybko rośnie.

To jedyne gazy cieplarniane objęte Protokołem z Kioto, które nie występują naturalnie, ale są wytwarzane przez człowieka
i stosowane między innymi jako:

• czynniki chłodnicze w chłodnictwie oraz klimatyzacji
• czynniki spieniające do produkcji pianek i wyrobów zawierających pianki
• środki gaśnicze w ochronie przeciwpożarowej
• rozpuszczalniki do czyszczenie metalowych części oraz elementów układów elektronicznych
• gaz izolujący w rozdzielnicach wysokiego napięcia w elektroenergetyce (dotyczy tylko SF6)
• gazy pędne do produkcji aerozoli

HFC - wodorofluorowęglowodory to najbardziej rozpowszechniona grupa fluorowanych gazów cieplarnianych. Wykorzystywane są w różnych branżach i zastosowaniach, np. jako czynniki chłodnicze w urządzeniach chłodniczych, klimatyzacyjnych i pompach ciepła, jako środki spieniające do wyrobu pianek, jako środki gaśnicze, propelenty aerozolowe i rozpuszczalniki.

Na stronie Ministerstwa Środowiska ukazała się Informacja dotycząca certyfikatów przy wykorzystywaniu niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych w sektorze chłodnictwa, klimatyzacji i pomp ciepła oraz w sektorze ochrony przeciwpożarowej po dniu 4 lipca 2011 r.

Więcej szczegółów na stronie Ministerstwa Środowiska

Przydatny link:

Komisja Europejska strona dotycząca F-gazów